Historia | MPWiK Łomża

Historia problematyki wodociągowo-kanalizacyjnej jest nierozerwalnie związana z historią miasta. Prawa miejskie Łomża otrzymała w XV wieku, a już w XVI miasto posiadało wodociąg grawitacyjny. Pierwsze pisemne wzmianki o zaopatrzeniu mieszkańców Łomży w wodę pochodzą z 1861 roku.

Historycy piszą: „Daje się tu odczuć dotkliwy brak studni. Właściwie jedna tylko studnia daje dobrą wodę do picia, ale i ta za miastem się znajduje. Używaną tak do picia, jak i wszelkich innych potrzeb jest woda Narwiana, której od woziwodów nabywać potrzeba…” W celu ułatwienia poboru wody z rzeki, w odległości kilkudziesięciu metrów od brzegu wykonano komorę murowaną -szyb z cegły, który zagłębiony był poniżej najniższego poziomu wody w Narwi. Komora ta połączona była przewodem rurowym z rzeką, a woda spływała grawitacyjnie. Z komory tej pobierano wodę pompami ręcznymi, napełniając beczkowozy. Ujęcie to zlokalizowane było w rejonie ulicy Rybaki. Droga dojazdowa (gruntowa) istnieje po dzień dzisiejszy. Nad szybem wykonano część nadziemną, murowaną z cegły i budowlę tę nazwano „WODOKACZKĄ”. Ujęcie to funkcjonowało do I wojny światowej . Brak jest informacji co do daty pobudowania tego ujęcia. Ponadto na terenie miasta funkcjonowało kilka studni kopanych np. na posesji Jemielitych przy ulicy Rybaki, Górzewskich przy ulicy Zdrojowej, na Starym Rynku.Od roku 1925 na terenie miasta zaczęły pojawiać się studnie wiercone. Potwierdzeniem tego są informacje zawarte w monografii Władysława Świderskiego wydanej w 1925 roku. W publikacji tej autor, wymieniając majątek miasta, pisze: „…Pozatem miasto posiada place… po dawnym wodociągu (pompce) nad Narwią z dojazdem, dwie studnie artezyjskie wybudowane w roku 1925 jedna wogrodziespacerowymośrednicy9, głębokości 64 metr. i wydajności około 1800 wiader na godzinę i druga przy elektrowni miejskiej o średnicy 12 głębokości 71.36 metr. i wydajności około 2000 wiader na godzinę. Woda dobywa się ze studni w ogrodzie spacerowym pompą ręczną, a przy elektrowni motorem elektrycznym i rozwożona jest w beczkowozach przez woziwodów…”

Rozwój miasta powodował znaczący wzrost zapotrzebowania na wodę. W 1924 roku odnowiono ratusz na Starym Rynku, w 1925 roku zbudowano łaźnię miejską przy ulicy Zjazd, w 1932 roku zbudowano w północnej części Starego Rynku dużą Halę Targową. Władze miasta zaczęły więc poszukiwać nowych źródeł pozyskania wody. Na terenie miejskim przy ulicy Rybaki w 1928 roku wykonano odwiert studni badawczo- eksploatacyjnej. Po oddaniu do eksploatacji nadano jej numer 1. W latach 1929 – 1930 jako obudowę studni wykonano szybmurowany z cegły i na dnie szybu zainstalowano agregat pompowy. W części nadziemnej szybu zainstalowano odżelaziacz zamknięty. W wieży Ratusza zamontowano zbiornik wodny, który połączono rurociągiem ze studnią numer1. Pobudowano również kanał ogólnospławny, który poprowadzono od Hali Targowej i Ratusza ulicą Woziwodzką i dalej przez teren Stacji Wodociągowej do ulicy Rybaki, a następnie ulicą Żydowską do rzeki Narew. W roku 1931 w celu ułatwienia woziwodom zaopatrywania w wodę na ulicy Krzywe Koło, róg ulicy Radzieckiej, wykonano zdrój uliczny z kioskiem, z którego odpłatnie napełniano beczkowozy woziwodów.
Do budowy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na szerszą skalę przystąpiono w Łomży w 1934 roku. Potwierdzeniem tego jest zapis w budżecie administracyjnym miasta na rok budżetowy 1935/1936. Zapis w objaśnieniach do budżetu brzmi: „W 1934 roku zaciągniętą pierwszą pożyczkę z Funduszu Pracy w kwocie 100.000 zł na budowę wodociągu. Fakt rozpoczęcia budowy wodociągu w 1934 roku potwierdza plan węzłów rurociągu ułożonego w 1934 roku oraz ewidencja sieci wodociągowej będąca w posiadaniu Spółki. Według planu w 1934 roku ułożono 4547 mb rurociągu wodociągowego, według ewidencji 3607 mb.
Rok 1935 to dalsza budowa infrastruktury wodociągowej, w tym roku wybudowano 2320 mb sieci wodociągowej. Rosnące zapotrzebowanie na wodę spowodowane rozbudową sieci wodociągowej wymusiło niejako konieczność budowy kolejnych studni. W 1936 roku odwiercono na placu przy ulicy Rybaki studnię numer 2 i prowizorycznie włączono ją do ruchu. W budżecie miasta na rok 1937/1938 pojawia się po raz pierwszy prozycja planowania wydatków na budowę kanalizacji. Sieć kanalizacyjną ogólnospławną wykonywano z rur betonowych. Oczyszczalnia ścieków przewidziana była na łące „Radziejewskiej” za św. Piotrem. W części opisowej planu budżetowego miasta na rok 1939/1940 widnieje zapis, że do najpilniejszych potrzeb miasta należy dalsza budowa kanalizacji oraz budowa stacji pomp.

Rezerwowane w tym budżecie kwoty miały być przeznaczone na:

sporządzenie szczegółowego projektu i studia nad ujęciem wody,
budowę stacji pomp,
budowę kanału o przekroju 40 x 76 w ulicach Rządowej, części Starego rynku, Długiej, części Polowej i części Br. Pirackiego, razem 1276 mb

Zamierzenia te nie zostały wykonane z powodu wybuchu wojny.

Przed wybuchem miasto posiadało:

stację pomp na ujęciu Rybaki ,
10 472 mb wodociągu i 4 453,6 mb kanałów ściekowych.

W roku 1940 rozpoczęto budowę szybu studni nr 2 i po wykonaniu części podziemnej zainstalowano pompy odśrodkowe, które bezpośrednio włączono do sieci wodociągowej w ulicy Rybaki. W latach 1940 – 1941 rosyjskie władze okupacyjne miast rozbudowę sieci wodociągowej prowadziły w niewielkim zakresie. Zbudowano przewód sieci z przedwojennego zapasu rur żeliwnych o średnicy 150 mm w alei Legionów prowadzących do koszar wojskowych. Do wybudowanej sieci dołączono stację kolejową i łomżyńskie więzienie. W 1943 roku teren stacji wodociągowej przy ulicy Rybaki powiększono do stanu obecnego. Niemieckie władze okupacyjne, chcąc uzyskać większą pojemność wyrównawczego zbiornika wody znajdującego się na wieży Ratusza, nakazały do tego celu adoptować wieżę kościoła (popijarskiego) przy ulicy Rządowej. W dwóch wieżach tego kościoła nadbudowano po jednej kondygnacji i zainstalowano dwa zbiorniki stalowe o pojemności 150 m3 wody. Do eksploatacji w 1944 roku włączono tylko jeden zbiornik znajdujący się na wieży od strony ulicy Zjazd.
W grudniu 1946 r. uruchomiono odbudowaną stację wodociągową przy ulicy Rybaki, w 1954 roku zakończono budowę i oddano do użytku zbiornik wieżowy, na początku lat siedemdziesiątych rozpoczęto budowę oczyszczalni ścieków.
W 1975 roku oddano do użytku pierwszą część tej inwestycji tj. część mechaniczny część biologiczną włączono do ruchu w 1979 roku. W momencie budowania był to obiekt nowoczesny i spełniający wymagania w zakresie ochrony środowiska, w chwili obecnej w związku z wprowadzeniem rygorystycznych przepisów w zakresie oczyszczania ścieków zaszła konieczność gruntownej modernizacji, co będzie obrazować dalsza część monografii. Z chwilą, gdy Łomża stała się stolicą województwa nastąpił jej dynamiczny rozwój szczególnie, gdy chodzi o sferę usług i liczebność mieszkańców. Wówczas to w mieście zaczęło brakować wody. Częstym zjawiskiem był całkowity brak wody na wyższych kondygnacjach budujących się osiedli mieszkaniowych, a zakaz podlewania ogródków w porze dziennej obowiązywał bez odwołania. Podjęto więc intensywne działania mające na celu likwidację deficytu wody. Rozważano wiele koncepcji pozyskania wody, a jedną z nich było zbudowanie ujęcia infiltracyjnego na rzece Narew. Prace studyjne i badawcze prowadzone na obrzeżach Łomży wskazały, że znaczne zasoby dobrej jakościowo wody znajdują się w rejonie wsi Podgórze. W 1988 r. dokonano pierwszych badawczych odwiertów i rozpoczęto inwestycję pod nazwą „stacja ujęcia wody w Podgórzu”. W 1992 r. ujęcie to zostało włączone do eksploatacji i deficyt wody w mieście został zlikwidowany.

Formy organizacyjno-prawne gospodarki wodociągowo-kanalizacyjnej na przestrzeni obecnego stulecia były różne i przedstawiały się następująco:

okres początkowy to brak organizacyjnego wyodrębnienia i prowadzenie tych zagadnień bezpośrednio przez Zarząd Miasta,
w 1934 roku następuje wyodrębnienie Zakładu Wodociągów jako zakładu budżetowego, rozwój problematyki kanalizacyjnej powoduje, że w 1939 roku funkcjonuje już budżetowy Zakład Wodociągów i Kanalizacji,
w okresie okupacji Zakład Wodociągów i Kanalizacji organizacyjnie wchodzi w skład miejskiego gospodarstwa komunalnego, którym w pierwszym okresie zarządzają władze rosyjskie, a następnie niemieckie,
w latach 1945-1952 wodociągi i kanalizacja były nadal wyodrębnionym zakładem budżetowym, w roku 1952 zakład ten zostaje włączony w struktury Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej,
z dniem 01 stycznia 1984 roku następuje ponowne wydzielenie działalności wodociągowo-kanalizacyjnej i zostaje powołane Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji. Obowiązki dyrektora przedsiębiorstwa powierzono Janowi Turkowskiemu, zastępcą ds. technicznych został Ludwik Kamiński,
rok 1985 to okres organizowania Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji, które powstało z dniem 01.10.1985 r. Działalność gospodarczą rozpoczęło 01.01.1986 r. Przedsiębiorstwo prowadziło działalność w zakresie wodociągów i kanalizacji na terenie miasta Łomży oraz w następujących miastach województwa łomżyńskiego: Kolno, Zambrów, Grajewo, Wys. Mazowieckie, Ciechanowiec, Rajgród, Jedwabne .

W skład pierwszej dyrekcji wchodzili:

Roman Riszka – Dyrektor Przedsiębiorstwa

Ludwik Kamiński – Zastępca ds. Technicznych

Bogdan Przyborski – Zastępca ds. Inwestycji Wojciech Tarczewski – Zastępca ds. Ekonomicznych

W 1991 r. w wyniku komunalizacji mienia komunalnego Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji ulega likwidacji poprzez podział jego majątku na poszczególne miasta. Z dniem 01 października 1991r, powstaje Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Łomży, którego organem założycielskim jest nadal Wojewoda. Z dniem 01.01.1995 r. funkcję organu założycielskiego przejmuje Zarząd Miasta. W okresie tym kierownictwo przedsiębiorstwa sprawuje Krzysztof Szeligowski – Dyrektor MPWiK W wyniku zmiany formy organizacyjno-prawnej z dniem 18.08.1995 r. Rada Miasta jako właściciel całości majątku powołuje Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. w Łomży. Na jej czele staje jako Prezes Zarządu -Grzegorz Piotr Lewańczuk i pełni swoją funkcję do roku 2016r. W kolejnych latach od chwili powołania Spółki do dnia dzisiejszego kierowali nią następujący członkowie Zarządu:
1. Grzegorz Piotr Lewańczuk – 1995r-2016r
2. Celina Szulc -1996r- 1999r
3. Gilbert Okulicz-Kozaryn -1999r-2016r
4. Zbigniew Jerzy Sasinowski -2016r-2017r
5. Mariusz Konopka -2016r-2024r
6. Maciej Andrzej Borysewicz -2024r- obecnie

Organem odpowiedzialnym za kontrolę prac Zarządu Spółki jest Rada Nadzorcza, aktualnie w jej skład wchodzą:
1. Remigiusz Fabiański – Przewodniczący
2. Bernadeta Krynicka – Zastępca Przewodniczącego
3. Piotr Kaczyński – Sekretarz
4. Tomasz Antecki – Członek Rady
5. Cezary Kisiel – Członek Rady
6. Adam Robert Wiński – Członek Rady